Duurzaam wonen in Breda

We willen dat alle inwoners van Breda een betaalbare en duurzame woning hebben, die voldoet aan hun wensen en behoeften, nu en in de toekomst. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Sommige doelgroepen zitten in een lastige positie op de woningmarkt. Denk daarbij vooral aan huishoudens die zijn aangewezen op sociale huurwoningen, mensen met een middeninkomen, statushouders, starters op de woningmarkt en mensen die uitstromen uit begeleid wonen of dakloosheid. Met de bouw van sociale, middeldure en tijdelijke woningen vergroten we hun mogelijkheden. Het aantal inwoners groeit en tegelijk verandert de samenstelling van huishoudens. Vooral het aantal én aandeel één- en tweepersoonshuishoudens en ouderen neemt toe. We spelen in op de vraag naar woningtypen, die verandert door de vergrijzing en het zelfstandiger wonen van kwetsbare doelgroepen. Dit vraagt om meer, maar ook andere typen woningen en woonvormen. De druk op de woningmarkt is nog steeds groot. Samen met onze partners op de woningmarkt zorgen we dat er sneller meer betaalbare huizen bijkomen.

We nemen verantwoordelijkheid om voor alle doelgroepen in Breda passende huisvesting te vinden. Daarbij hebben we in het bijzonder oog voor spoedzoekers, statushouders, studenten en mensen die uitstromen uit beschermd wonen en maatschappelijke opvang. In 2024 spannen we ons maximaal in om de eerste tijdelijke woningen op te leveren en onze permanente woningbouwopgave te realiseren. Maar om voor alle aandachtsgroepen woonruimten te realiseren, is meer nodig. Daarom realiseren we in 2024 een tussenvoorziening voor statushouders en spoedzoekers.  

• In deze bestuursperiode moeten er opnieuw 6000 woningen bijkomen en ook nog eens 750 tijdelijke woningen op diverse locaties. We verwachten dat in 2024 de eerste flexwoningen worden geplaatst op onder andere de locatie aan de Stadionstraat. Dat worden vooral betaalbare woningen. In de Bredase Woon- en Bouwagenda 2023-2026 staat hoe we hieraan werken (zie ook thema grote woonprojecten in de stad). Hiermee verlichten we de druk op de woningmarkt en kunnen we doorstroming stimuleren. 
• Onze doelstellingen op het gebied van volkshuisvesting sluiten zo veel mogelijk aan bij de Nationale Woon- en Bouwagenda en de SRBT-woondeal, waaronder de bouw van 30% sociale huur, 40% middelduur en 30% vrije sector.
• Voor de bouw van sociale huurwoningen en tijdelijke woningen trekken we samen op met de 3 Bredase woningcorporaties. De prestaties die we gaan leveren met deze partijen, leggen we vast in de nieuwe Alliantieafspraken.
• We realiseren in 2024 een tussenvoorziening zodat we aandachtsgroepen sneller kunnen huisvesten, zonder dat dit drukt op de huidige woningmarkt. Deze tussenvoorziening is bedoeld voor statushouders, mensen die uitstromen uit beschermd wonen en maatschappelijke opvang en studenten. Juist deze combinatie van doelgroepen is belangrijk om de juiste mix van doelgroepen te creëren en daarmee de leefbaarheid in de tussenvoorziening te versterken. Zo kunnen studenten bijvoorbeeld meebouwen aan de community in de tussenvoorziening.
• In 2024 stellen we de woonvisie vast en voeren we deze uit. Breda wil een door de inwoners en partners gedragen woonvisie Breda. De resultaten uit het woningmarktonderzoek Breda en de regionale woonzorganalyse zijn het vertrekpunt voor de gesprekken in de gemeente. We hanteren de nieuwe woonvisie voor de nieuwe prestatieafspraken met de woningcorporaties en de gezamenlijke huurderskoepel. Zo geven we verder invulling aan het regionaal transferpunt voor de uitstroom van mensen uit beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Een ander focuspunt in 2024 is het versterken van de samenwerking tussen de gemeente, de corporaties en zorg- en welzijnspartijen.
• We voeren het bestedingsplan Wonen & Gebiedsontwikkeling 2023-2026 verder uit. Hierin is € 19,5 miljoen gekoppeld aan acties om woningen te bouwen. Het geld gaat onder meer naar de 4 grote gebiedsprogramma’s Bavel, Gasthuisvelden, CrossMark en Centrum-Oost, tijdelijke woningen en extra capaciteit. 
• Er komt een nieuwe tranche beschikbaar voor de starterslening. Met deze tranche wordt invulling gegeven aan de motie ‘Starterslening 2.0’ van de gemeenteraad. We maken er via het Strategisch Investeringsplan € 5 miljoen voor vrij. Daarbij komen we met een plan naar de raad om te voorkomen dat de startersleningen telkens binnen korte tijd vergeven zijn. We vinden het immers belangrijk dat er de hele bestuursperiode startersleningen beschikbaar zijn.
• We zorgen voor meer betaalbare woningen, hanteren de opkoopbescherming, werken breder samen dan gemeente-huurders-corporaties en pakken kansenongelijkheid aan via Verbeter Breda.
• In 2024 bekijken we met de corporaties, de Seniorenraad, ontwikkelaars en andere partijen hoe we de doorstroming, vooral onder ouderen, verder vorm kunnen geven.
• Samen met de corporaties onderzoeken we welke effecten de afschaffing van de verhuurdersheffing heeft op de investeringskracht.
• In 2024 wordt de wensportefeuille van de woningcorporaties opnieuw bepaald aan de hand van het regionaal woningmarktonderzoek en de regionale woondeal. Deze wordt vervolgens vertaald naar concrete veranderopgaven op wijk- en buurtniveau.
• Voor de tweede tranche van het Volkshuisvestingsfonds werken we aan een aanvraag bij het Rijk voor een subsidie van circa 29 miljoen om woningen in Tuinzigt te verduurzamen. Dit vraagt een cofinanciering vanuit de gemeente van ongeveer 8,5-9 miljoen, verspreid over 10 jaar. Hiermee willen we inzetten op het verduurzamen van woningen in Tuinzigt voor bewoners die het hardste nodig hebben. Daarbij hebben we ook aandacht voor het verduurzamen en verbeteren van de openbare ruimte en maatschappelijke sociale voorzieningen in de wijk. Dat is niet alleen goed voor het klimaat en de portemonnee van bewoners, maar ook voor de leefomgeving in de wijk. Met deze tweede tranche hopen we dan ook opnieuw een belangrijke stap in het programma Verbeter Breda te zetten om de kwaliteit van woningen in kwetsbare gebieden te verbeteren en daarmee de tweedeling in de stad tegen te gaan. 
• We richten ons op het verduurzamen van de woningen van de corporaties. Dat gebeurt onder meer via groot onderhoud, de afbouw van het aantal woningen met energielabel E, F en G, en versneld isoleren. Hiermee voldoen we ook aan de nationale prestatieafspraken. Een andere prioriteit is de ontwikkeling van 3 wijkenergieplannen (WEP). Binnen deze WEP-wijken zorgen we samen met de corporaties voor inzicht en afstemming van elkaars onderhoudsplannen die bijdragen aan het verduurzamen van de woningvoorraad.
• We actualiseren ons beleid voor woningdelen, het faciliteren van nieuwe en collectieve woonvormen en mantelzorgwoningen. 
• Na de wijziging van de Huisvestingswet onderzoeken we hoe we die wet kunnen inzetten om ervoor te zorgen dat Bredase ouderen en jongeren langer in hun eigen wijk of dorp kunnen blijven wonen.

Voor dit thema zijn geen specifieke risico’s benoemd.

Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) functioneert nog niet goed. Desondanks heeft de Eerste Kamer ingestemd met de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024. Met het nieuwe instrumentarium van deze wet werken we verder aan ons doel: een optimale leefomgeving in Breda, nu en in de toekomst. We houden daarbij rekening met de ambities van de stad (Omgevingsvisie 2040). De Omgevingswet en de bijbehorende instrumenten geven aan hoe we dit doen: met participatie in de stad en in snelle, duidelijke en transparante procedures voor alle betrokkenen. Hiermee verbeteren we onze dienstverlening. Op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt, is dit regulier werk en bouwen we het programma verder af.

In de Omgevingsvisie 2040 en de onderliggende beleidsstukken, zoals het Groenkompas en de nota Parkeernormen Breda 2021, hebben we vastgesteld hoe we tot een heldere en transparante afweging komen in de openbare ruimte. Daarbij zijn de 3 G’s leidend: Groen, Gastvrij en Grenzeloos.

Door het uitstel van de Omgevingswet zijn werkzaamheden verschoven in de tijd. Het gaat daarbij vooral om werkzaamheden waarbij een aansluiting op het DSO nodig is. Vanaf 1 januari 2024 bouwen we gebiedsgericht en beleidsneutraal aan één omgevingsplan dat het tijdelijke omgevingsplan vervangt. De wet geeft ons hiervoor tot eind 2029 de tijd. Eén omgevingsplan vraagt de gecoördineerde inzet van verschillende beleidsvelden. Dit doen we aan de hand van de meerjarenplanning Omgevingsplan. We willen in 4 jaar het tijdelijke omgevingsplan en de bestemmingsplannen omzetten naar één omgevingsplan voor de stad. Daarbij werken we met een verbeterd intakeproces voor initiatieven en vergunningen (Intake- en Omgevingstafel). Participatie vindt plaats volgens de aangepaste participatieleidraad. We zijn gestart met het doorontwikkelen van het participatieproces door de inzet van een participatieregisseur, wat een positieve bijdrage levert aan de manier van participeren met alle stakeholders. Voor de lange termijn is de continuïteit van deze inzet cruciaal om het gewenste kwaliteitsniveau te behouden.

• De Eerste Kamer heeft ingestemd met de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024. Hierin is geen voorbehoud meer opgenomen voor de werking van het DSO. Mocht het DSO toch niet goed blijken te werken, dan moeten we tijdelijke alternatieve maatregelen treffen. Dit extra werk is een risico voor onze capaciteit en doorlooptijden.
• In de begroting 2023 zijn extra middelen opgenomen om de komende jaren met de Omgevingswet te werken. In het Bestuursakkoord is een ombuiging aangekondigd voor deze extra gelden. Hierdoor moeten we prioriteiten stellen en in ieder geval doen wat wettelijk verplicht is.

Voor dit thema zijn geen indicatoren van toepassing.

De woningmarkt in Breda moet toegankelijk en betaalbaar blijven voor verschillende doelgroepen. Starters, alleenstaanden en tweeverdieners met een laag en modaal inkomen vallen te vaak buiten de boot bij het vinden van een woning. Het aantal inwoners groeit en tegelijk verandert de samenstelling van huishoudens. Dit vraagt om meer, maar ook andere typen woningen en woonvormen dan we nu hebben in Breda. De bouw van betaalbare woningen staat voorop en het is belangrijk dat we dit snel doen. Deze bestuursperiode willen we 6000 woningen naar harde plannen brengen en 750 tijdelijke woningen bouwen. We bevorderen de beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de woningen in Breda. Dit doen we conform de regionale afspraken, zoals de SRBT-woondeal en de Ontwikkelstrategie SRBT.

We voeren de Bredase Woon- en Bouwagenda 2023-2026 uit. Daarmee bevorderen we de beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de woningen in Breda. We dragen daarmee ook bij aan de doelen uit het Bestuursakkoord. We brengen 6000 woningen naar harde plannen en we bouwen 750 tijdelijke woningen. Dit doen met deze 11 acties: 

• De Bredase Woon- en Bouwagenda realiseren we samen met onze partners.
• We brengen woningen uit de harde plancapaciteit naar realisatie.
• We brengen 6000 woningen conform 30/40/30 naar harde plannen, met een focus op projecten in de zachte plancapaciteit die substantieel bijdragen aan de realisatie hiervan.
• Een woonprogramma van 30/40/30 is het uitgangspunt bij nieuwe projecten.
• We bouwen 750 tijdelijke woningen, samen met de corporaties.
• We stimuleren de ontwikkeling van nieuwe woonvormen, zodat voor veranderende samenlevingsvormen ook passende huisvesting beschikbaar is.
• We voeren een actief grondbeleid.
• We optimaliseren de werkwijze voor ruimtelijke procedures.
• We stellen een bestedingsplan Wonen op (inclusief woonzorgeenheden) en een plan Gebiedsontwikkeling 2023-2026.
• We maken nieuwe prestatieafspraken met de woningcorporaties en de huurdersverenigingen voor de periode 2024 tot en met 2028.
• We stellen nieuw beleid zo veel mogelijk integraal op, waarmee we ervoor zorgen dat beleidsdoelen op elkaar zijn afgestemd.

De opgaven op de Bredase woningmarkt zijn groot en onze doelstellingen ambitieus. De realisatie hiervan is extra complex door de veranderende omstandigheden op de woningmarkt, zoals de gewijzigde economische situatie met hogere rentes. Dit beperkt de financieringsmogelijkheden van potentiële huizenkopers en beleggers, waardoor zij minder kunnen investeren in een woning. Hierdoor kan vertraging of uitstel optreden bij de realisatie van nieuwbouwprojecten. Ook de aanhoudende migratie en het huidige migratiebeleid hebben effect op de woningmarktcrisis. Dit leidt vooral tot extra druk op de sociale huurwoningmarkt. Wanneer we onvoldoende maatregelen nemen om betaalbare (flex)woningen toe te voegen, leidt dit tot verdringing van doelgroepen. Daarnaast is er sprake van een toenemende krapte op de arbeidsmarkt, die leidt tot personeelstekorten in onder meer de bouwsector. Daarbij komt dat de bouwkosten zijn toegenomen door leveringsproblemen, gestegen energieprijzen en een toenemende vraag. Bovendien ligt er een provinciale vergunningenstop voor projecten met stikstofeffecten. Dit leidt tot aangepaste projecten, vertraging en onzekerheid. Voor het behalen van onze doelen zijn we dus ook afhankelijk van het Rijk en de provincie Noord-Brabant. We monitoren de ontwikkelingen, anticiperen waar mogelijk en voeren de acties van de Bredase Woon- en Bouwagenda uit om de randvoorwaarden te creëren voor meer woningbouw. 

Ambities 
We willen de (inter)nationale bereikbaarheid van Breda verder verbeteren met bestaande én nieuwe vervoermiddelen en mobiliteitsconcepten. Via een uitgebreid mobiliteitsnetwerk zorgen we ervoor dat iedereen zich zo optimaal mogelijk van, naar en binnen de stad kan verplaatsen. Uiteraard geldt dat ook voor goederen. Verder moet Breda veilig, robuust en duurzaam bereikbaar zijn.

De kwaliteit en de verbindingen van de verschillende netwerken bepalen de aantrekkelijkheid van de stad, de ruimtelijke inrichting en de keuze van het vervoermiddel. We willen dat inwoners vrij kunnen kiezen hoe zij zich van a naar b verplaatsen, waarbij we hen met gedragscampagnes bewust laten kiezen welke modaliteit (auto, OV, fiets of lopen) ze daarvoor gebruiken. Dit heeft voordelen voor onze bereikbaarheid én voor de leefbaarheid binnen de gemeente (geluid, luchtkwaliteit en algehele gezondheid).

De mobiliteit in Breda groeit. We verplaatsen onszelf steeds vaker en door ons gedrag (zoals online bestellen) worden er steeds meer spullen verplaatst. Daarnaast groeit Breda met 25.000 woningen (tot 2030) binnen de bestaande stad. Daar moeten we ons mobiliteitssysteem én ons gedrag op aanpassen, waarbij de principes uit de Mobiliteitsvisie Breda (2021) bepalend zijn: 'het nabijheidsprincipe', 'niet dimensioneren op de (ochtend- en avond)spits' en 'slim omgaan met ruimte'. Aan de hand van deze principes en de onderstaande thema’s brengen we het Bredase mobiliteitssysteem in evenwicht met de genoemde ambities:

• Het autoverkeer maakt gebruik van de juiste routes.
• Er komt meer ruimte voor langzaam verkeer en de fiets wordt vaker gebruikt voor binnenstedelijke verplaatsingen.
• Het openbaar vervoer is een uitnodigend alternatief door de mobiliteitssystemen optimaal met elkaar te verbinden.
• Het aanbod van parkeerplaatsen en fietsenstallingen is in balans met de vraag, mede door parkeerregulering in het gebied rond het centrum.
• We streven naar duurzame mobiliteit – voorkomen, veranderen en verschonen.
• We streven naar meer verkeersveiligheid met aandacht voor de kwetsbare weggebruikers, rondom scholen en in de wijken en dorpen, waarbij Breda blijft gaan voor 0 verkeersdoden.

De mobiliteitsopgave hangt nauw samen met onze opgaven op het gebied van verstedelijking en duurzaamheid. Daarom werken we samen met onder andere de regio, de provincie en het Rijk om het mobiliteitsnetwerk verder te optimaliseren. Tijdens de coronapandemie zijn mensen meer thuis gaan werken, buiten de spits gaan reizen en digitaal gaan vergaderen. Die gedragsverandering willen we blijven stimuleren.

Regionale samenwerking is van groot belang voor de verdere ontwikkeling van Breda én de regio. Mobiliteit stopt ook niet bij de gemeentegrens. Daarom maken we regionale afspraken in SRBT-verband en met de regio West-Brabant. De mobiliteitsopgave pakken we dus samen op met onder andere onze overheidspartners: de (stedelijke) regio, de provincie Noord-Brabant, het Rijk en Europa. In veel gevallen dragen deze partners ook financieel bij. 

Om onze ambities waar te maken, werken we in 2024 aan projecten met veelal meerdere modaliteiten en beleidsdoelen. Concrete projecten zijn onder andere: 

• een impuls voor de verkeersveiligheid, in het bijzonder rondom scholen en in de wijken en dorpen
• het voorbereiden van de werkzaamheden aan de Beverweg in 2025
• aanpassingen van looproutes binnen de wijken
• fietsmaatregelen bij intelligente verkeerslichten (iVRI’s)
• uitvoerende werkzaamheden aan de kruising Heksenwiellaan – Emerparklaan
• nemen van 50km/30km-maatregelen

Meerjarenperspectief infrafonds

• uitvoerende werkzaamheden aan de Kapittelweg
• voorbereidende werkzaamheden voor de gebiedsontwikkelingen Chassékwartier, Gasthuisvelden en ‘t Zoet

Instandhouding mobiliteit 

• bijdrage aan de Krachtenbundeling Smart Mobility Zuid-Nederland
• gedragsmaatregelen, marketing en communicatie voor de fiets(voorzieningen)
• uitvoerende werkzaamheden aan de fietsroute Ulvenhout-Chaam
• verbetering van de verkeersafwikkeling bij de Oosterhoutseweg
• uitbreiding 1e fase van de fietsenstalling bij station Breda
• voorbereidende werkzaamheden aan de fietsroute Breda-Centrum – Haagse Beemden
• uitvoerende werkzaamheden 1e fietsbrug over de singels
• uitvoerende werkzaamheden voor duurzame mobiliteit
• voorbereidende werkzaamheden voor de OV-concessie 2025
• opwaarderen van wijk- en buurthaltes (onder andere de sterhaltes) naar mobiliteitshubs
• voorbereidende werkzaamheden voor de stadsrandhub Claudius Prinsenlaan
• aanpassing van de taxiverordening en doorvoeren van aanpassingen binnen de Stichting Kwaliteitstaxi Breda
• samenwerking, lobby en afspraken (maken) met hogere overheden
• voorbereidende werkzaamheden voor de aanpak van de Noordelijke Rondweg in relatie tot de verstedelijkingsopgave
• nadere uitwerking van het Nationaal Toekomstbeeld Fiets voor de stedelijke regio Breda-Tilburg
• Afspraken maken op mobiliteitsdossiers, zoals de aanpak van de A58 Galder-Sint Annabosch, A58 Tilburg-Breda, A27 Hooipolder-Sint Annabosch en een (extra) ontsluiting op de A16 voor een betere afwikkeling van het (regionaal doorgaand) verkeer in Prinsenbeek.
• Afspraken maken binnen (internationale) spoordossiers, waarbij documenten als ‘Toekomstbeeld OV 2040’ en ‘OV in 2040: de zuidelijke hink-stap-sprong' het uitgangspunt zijn. Het gaat dan onder andere om een internationale treinverbinding met Duitsland en de IC Direct naar Schiphol en Utrecht.
• Bus Rapid Transport Breda – Gorinchem – Utrecht
• In het kader van Smart Mobility werken we aan diverse projecten van SmartwayZ, zoals Slim Sturen, regionale regelscenario's en een samenwerking met de verkeerscentrale van Rijkswaterstaat.
• Bij het BO-MIRT 2022 is afgesproken dat voor de stedelijke regio Breda-Tilburg in 2023 een multimodaal mobiliteitspakket wordt opgesteld (MMMP-SRBT). Als hier tijdens het BO-MIRT 2023 afspraken over worden gemaakt, vraagt de uitwerking van dit pakket in 2024 de nodige (overleg)tijd.

Schone mobiliteit (onderdeel klimaatbegroting)

• We bieden hulp aan ondernemers voor het verduurzamen van hun zakelijke mobiliteit via het Brabants Mobiliteitsnetwerk (kennis delen en deelmobiliteit faciliteren).
• We implementeren de meest effectieve stimuleringsmaatregelen voor emissiereductie door verkeer en vervoer in de stad (naar aanleiding van het beleidsonderzoek uit 2023).
• We blijven de groei stimuleren van het aantal laadpalen in de stad (jaarlijks meer dan 150 extra) via samenwerkingsovereenkomsten met de markt.
• We stellen het plan van aanpak vast voor de invoering van de Zero Emission-zone, inclusief begrenzing en invoeringstermijn.

Parkeren 

• De parkeertarieven 2024 worden niet verhoogd met de gemeentelijke index, hiermee is een bedrag gemoeid van € 0,4 miljoen. Daarnaast wordt € 0,4 miljoen ingezet voor tariefsverlaging.
• We bouwen verder op onze ervaring met flexibele tijdelijke stallingen op piekmomenten én bij specifieke functies als evenementen en thuiswedstrijden van NAC.
• We realiseren samen met de NS extra ruimte om fietsen te stallen bij het station.
• We gaan door met het reguleren van de schil rondom het centrum en dan vooral 2e fase Boeimeer, Haagpoort en de Slingerweg en omgeving.
• We fiscaliseren het gebied Nonnenveld en omgeving, waarmee we één systeem creëren voor de hele stad.
• We harmoniseren de zones voor betaald parkeren en trekken de tijden en tarieven zo veel mogelijk gelijk.
• We stellen een parkeerstrategie op als uitwerking van de mobiliteitsvisie.
• We vervangen de parkeerapparatuur in de parkeergarages, waarbij we de bewezen technologische ontwikkelingen optimaal willen inzetten.
• De Baronesgarage krijgt een upgrade, zodat de uitstraling en parkeerbeleving beter aansluiten bij de wensen van het publiek. 

• Zolang het Rijk en de provincie Noord-Brabant geen definitieve keuzes maken in het stikstofdossier, blijft het mogelijk dat we de Bredase aanpak hierop aan moeten passen. Zonder een definitief NPLG en zonder een goed overzicht van vraag en aanbod op het gebied van stikstof, is het lastig aan te geven of de ruimtelijke ontwikkelingen in en rond Breda door kunnen gaan.
• Er bestaat een risico op prijsstijgingen, wat mogelijk invloed heeft op onze kosten en prijzen. Daarnaast is er een risico op capaciteitsschaarste, zowel intern als extern, wat kan leiden tot beperkingen.
• Het Rijk is bezig met een financiële heroriëntatie, waarbij investeringsgelden benut gaan worden voor het beheer en onderhoud van het hoofdwegennet. Dit zal, naast het stikstofdossier, leiden tot vertragingen in de uitbreiding van het hoofdwegennet.

Breda wil een groene en gezonde stad zijn die klaar is voor toekomstige veranderingen. Een stad waar je gezond kunt leven en werk kunt vinden. Bij de ontwikkeling van Breda lopen we tegen diverse grenzen aan, zoals stikstof, hittestress en schaarste op het elektriciteitsnet. De verdergaande verstedelijking raakt diverse milieuthema’s, zoals geluid, geur en luchtkwaliteit. Voor deze thema’s moeten de afwegingen steeds meer lokaal worden verankerd in het beleid. We blijven daarbij streven naar een goede balans tussen mens, milieu en welvaart, zoals we hebben vastgelegd in onze duurzaamheidsvisie. Daarom werkt de gemeente aan de volgende doelen: 

• We behouden en verbeteren de kwaliteit van de leefomgeving op het gebied van bodem, lucht, geluid, biodiversiteit, geur en hittestress. Dat doen we op basis van de wettelijke kaders en eigen beleidsafwegingen.
• We houden de risico’s beheersbaar die inwoners en bezoekers van de stad lopen door mogelijke ongelukken met gevaarlijke stoffen bij bedrijven en transportverbindingen.
• We versterken de groenstructuur in en om de stad (waaronder de ecologische verbindingszones).
• We behouden en herstellen de biodiversiteit.
• We versterken het dierenwelzijn.
• We verminderen de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 om in 2044 CO₂-neutraal te zijn (en in minimaal 2030 55% reductie te bereiken). 
• We dragen bij aan de nationale doelen voor minder verbruik van basisgrondstoffen (in 2030 50% minder verbruik, in 2050 100% circulair).
• We behouden uitnodigende en toegankelijke recreatievoorzieningen bij recreatieplassen, waarbij de recreatiedruk in balans blijft met de natuurwaarden.
• We behouden en versterken de kennis over natuur en milieu bij onze inwoners. 

Beleidsontwikkeling milieu 
In 2023 zijn we gestart met het actualiseren van ons beleid voor de Omgevingswet. Sommige acties lopen in 2024 door: 

• We stellen beleidsregels vast voor een gemeentelijk afwegingskader van geurnormen.
• We stellen het wettelijk verplichte programma Geluid vast, gevolgd door een voorstel voor geluidreducerende maatregelen.
• Beide beleidslijnen worden ook verankerd in het Omgevingsplan.
• We verzamelen gegevens voor de basis geluidemissie (die wordt vastgesteld in 2026).
• We werken beleid uit voor de luchtkwaliteit voor gevoelige groepen mensen (bestemmingsbeleid).
• We stellen een saneringslijst geluid op, afhankelijk van de nieuwe landelijke regelingen die in 2023 of 2024 vastgesteld worden. 
• We leggen de dierenwelzijnsnota, waarmee we het dierenwelzijnsbeleid actualiseren, voor aan de gemeenteraad. In deze begroting van 2024 is een budgetreservering gemaakt voor het proces van beleidsvorming en de voorbereiding van de uitvoering van de beleidskeuzes die medio 2024 gemaakt worden. 
• We starten met het actualiseren van de duurzaamheidsvisie en bijbehorende indicatoren.

Ook starten we in 2024 met een visie op lpg-tankstations in relatie tot de verschillende ontwikkelingslocaties voor wonen. 

Beleidsuitvoering bodem 
Wij laten onderzoeken uitvoeren naar de risico’s van historische bodemverontreinigingen bij onder andere de Halstraat en de Aardenhoek. Daarnaast onderzoeken we locaties waar mogelijk specifieke stoffen voorkomen, zoals PFAS en lood. Verder werken we aan de sanering en beheersing van de verontreiniging aan de Fatimastraat.

Door de verstedelijking en door de extra infrastructuur voor energie, glasvezel en wateropvang in de grond, wordt de beschikbare ruimte in de bodem beperkt. Dit vraagt om extra afstemming en afweging. In 2024 werken we verder aan de integrale programmering van ontwikkelingen tussen de overheid, nutsbedrijven en marktpartijen, die allemaal ruimte vragen in de ondergrond. Hiermee toetsen we de werkbaarheid van het handboek Openbare Ruimte, dat in 2023/2024 wordt vormgegeven.

Beleidsuitvoering gezonde lucht
Wij willen in 2030 de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO-advieswaarden) bereiken. Daarom werken we in 2024 aan schone mobiliteit (zie de paragraaf Bereikbaarheid). Daarnaast werken we aan de klachtenregistratie en voorlichting over houtstook. Ook gaan we aan de slag met de resultaten van het onderzoek naar de relatie tussen groen en schone luchtkwaliteit bij Doornbos, dat in 2023 is uitgevoerd. 

Natuurherstel, landbouw en landschap (onderdeel Klimaatbegroting)
De gemeente informeert bewoners en belanghebbenden samen met community Stad in een Park over het vergroenen van hun eigen omgeving en over natuurinclusief bouwen. Bij scholen zetten we blijvend in op meer groen bij het schoolplein. Bij natuurontwikkelingsprojecten maken we waar mogelijk extra recreatieve voorzieningen. We ondernemen in 2024 de volgende concrete acties: 

• We starten met het opstellen van het inrichtingsplan voor de Landgoederenzone-Noord in de Haagse Beemden.
• We leggen een ommetje aan in de Haagse Beemden.
• We zetten stappen om de internationale status National Park City te verkrijgen.
• We stellen een plan van aanpak op om het Natuurnetwerk Brabant af te ronden en starten met de resterende projecten om vóór 2027 de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water te halen.
• We blijven grond verwerven om extra bos aan te leggen buiten het natuurnetwerk.
• We volgen de Verordening Natuurherstel op, brengen de impact op Breda in beeld en stellen maatregelen op binnen het Natuurherstelplan.
• We voeren de maatregelen uit de Natuurdoelanalyse Ulvenhoutse Bos uit en maken voor de financiering aanspraak op de 'stikstofgelden' van het Rijk.
• TenneT start met de landschappelijke inpassing van de nieuwe hoogspanningsmast in de Kroeten conform de afspraken met de gemeente.
• We geven invulling aan de verduurzaming van de landbouw (kringlooplandbouw, biodiversiteit, stikstof, klimaat) door de opdracht uit het Bestuursakkoord te verkennen in een plan van aanpak.

Energiearchitectuur (onderdeel Klimaatbegroting)
Samen met onze partners, zoals netbeheerders, andere overheden en ontwikkelaars, geven we invulling aan het lokale energiesysteem van de toekomst. Dit doen we door:

• Gemeentelijke beleidsontwikkeling en positiebepaling rondom de nieuwe wetgeving, technieken, economische modellen en digitalisering voor het nieuwe energiesysteem.
• Een strategie uit te werken voor duurzame energiebronnen. In de Transitievisie Warmte zijn de beschikbare bronnen in beeld gebracht. De bronnenstrategie geeft inzicht in het verdelingsvraagstuk van de beschikbare (regionale en lokale) bronnen. 
• Energieplanologie
  • We programmeren en prioriteren, waarbij de ambities van Breda naast de investeringsplannen van de netbeheerders worden gelegd. Dit gebeurt in afstemming met de regio en de provincie. In het provinciaal meerjareninvesteringsprogramma Energie en Klimaat (PMIEK) komen deze ontwikkelingen samen.
  • We maken een ontwerpschets van het energiesysteem van de toekomst voor de gemeente Breda, te beginnen met elektriciteit, in nauwe samenwerking met de netbeheerder en in relatie met andere thema’s die impact hebben op de ondergrond.
  • We stellen de Regionale Energiestrategie 2.0 vast over het regionale energiesysteem van de toekomst.
• Systeemintegratie. Met concrete projecten werken we aan een gebiedsgerichte aanpak, waarin we het aanbod en de afname van energie zo veel mogelijk gelijktijdig met elkaar afstemmen. Daardoor is het mogelijk om tot semi-autonome energiesystemen te komen, waardoor we slimmer en efficiënter gebruikmaken van het huidige energienet (Steenakker, Rithmeesterpark, Frankenthalerstraat).

Energietransitie gebouwde omgeving (onderdeel Klimaatbegroting)
In 2024 werken we aan: 

• 5 wijken en buurtinitiatieven (Prinsenbeek, Wisselaar, Doornbos, Tuinzigt en Biesdonk). We verwachten in 2024 3 wijkenergieplannen af te ronden, zodat daar in 2025 met de uitvoering kan worden gestart.
• De start van 3 nieuwe wijkenergieplannen en ondersteuning van maximaal 2 nieuwe buurtinitiatieven.
• De samenwerking met de woningbouwcorporaties voor de wijkenergieplannen en de uitwerking van de collectieve aanpak met losse particuliere woningen (gespikkeld bezit) op basis van de proefprojecten uit 2023.
• De uitvoering van het Bredaas Isolatieprogramma.
• De voortzetting van het onderzoek naar beschermde diersoorten die in gebouwen leven om passende maatregelen te treffen voor het behoud daarvan.
• Voorlichting aan inwoners over de verduurzaming van woningen. Dat doen we digitaal (energieloket) en via gesprekken (Greenhopper, samenwerking met energiecoöperatie BRES, boerderij Wolfslaar).
• Besluitvorming over het revolverend isolatiefonds.
• Het opzetten van een stimuleringsprogramma voor particuliere verhuur.
• De optimalisatie van de financieringsconstructies, waaronder een evaluatie van het Klimaatfonds en de subsidieregeling ‘Uitvoeringsprogramma klimaat’.
• Bewustwording en ondersteuning bij kleine isolatiemaatregelen voor inwoners met een smalle beurs (via de energiebespaarcoaches, een klusbus, et cetera).
• Ondersteuning voor VVE's bij de verduurzaming van hun gebouwen.
• De voortzetting van subsidieregelingen van de eerste tranche van het Volkshuisvestingsfonds (VHF) voor de verduurzaming van woningen in de wijken Doornbos-Linie en Hoge Vucht. In 2024 worden 2 tot 4 VVE’s meegenomen binnen deze aanpak.
• Een subsidieaanvraag voor de tweede tranche van het Volkshuisvestingsfonds. Als die wordt toegekend, starten we een nieuwe subsidieregeling voor de wijk Tuinzigt.

Duurzame stadsontwikkeling (onderdeel klimaatbegroting)

• De aanpak voor een duurzame grond weg en waterbouw in de eigen organisatie verder uitwerken.
• Faciliteren van een schone en emissieloze bouwsector in 2030:
  • Invulling geven aan het eigen opdrachtgeverschap om te komen tot een schone en emissieloze bouw in 2030.
  • De mogelijkheden verkennen naar de faciliteiten die de gemeente kan gaan bieden om zero-emissie bouwlogistiek mogelijk te maken.
• De ontwikkeling naar een circulaire bouwsector ondersteunen door:
  • Deel te nemen aan cirkelstad om samen met marktpartijen via voorbeeldprojecten te gaan werken aan het nieuwe normaal voor de bouwsector.
  • Samen met marktpartijen te werken aan een digitale marktplaats voor bouwmaterialen.
  • Een verkenning uitvoeren naar de mogelijkheden voor een gemeentelijk materialen depot voor tijdelijke opslag van materialen.

Recreatievoorzieningen 
In 2023 hebben we voor de Galderse Meren een toekomstvisie opgesteld met het oog op de toenemende drukte. In 2024 zetten we de eerste stappen om deze visie uit te voeren. We vernieuwen daarbij onder meer de toiletvoorzieningen. Voor alle recreatieplassen regelen we met een marktpartij verschillende zaken: de parkeerafwikkeling bij drukke dagen, een goed gebruik van de ligweides en het toezicht. We verhogen het dagtarief van € 3 naar € 6, waarmee een deel van de hogere kosten kunnen worden opgevangen.

Natuur- en duurzaamheidseducatie 
Boerderij Wolfslaar is een kenniscentrum voor het onderwijs in Breda voor de thema's water- en klimaatadaptatie, energie, circulariteit, biodiversiteit en de herkomst van voedsel. In 2024 ondersteunen wij het onderwijs bij projecten rondom de Sustainable Development Goals van de VN. We ontwikkelen een leerlijn die natuur- en duurzaamheidseducatie verankert in de schoolvisie.

In 2024 ontwikkelen we een strategie om de huidige dierenweides in de stad om te vormen tot 4 of 5 educatieve boerderijen. Deze 'Parkboerderijen' worden dé groene hubs voor de inwoners van onze Stad in een Park.

Om te komen tot een duurzame en bestendige stad, werken we met veel partners samen. Onze voortgang in 2024 is daarom ook mede van die partners afhankelijk. Ook andere ontwikkelingen kunnen een forse impact hebben op het programma. Denk aan de oorlog in Oekraïne en het effect daarvan op de energieprijzen of de beperkte capaciteit op het elektriciteitsnet. De aanpak in dit programma stellen we daarom regelmatig bij op basis van de actualiteit.